معناشناسی رنگ در نگارگری ایران (قرن هشتم تا یازدهم هجری)

جهان هستی از دیدگاه هنرمند مسلمان سرشار از نشانهها و آیات خداوندی است، رنگ ها از جمله تجلیهای خداوند در جهان هستی هستند و مبحث معنا شناسی آن ها مکاشفه ای است از صورت های گوناگون هستی در عالم مثالی که موجب اتصال انسان به حقیقتی ماورائی می گردد، این تجربه روحانی باری مذهبی بر عهده دارد که ریشه ی آن در معرفت شناسی تاویلی مرتبه های نور است. رنگ ها کدهای زیبایی شناسی عرفانی هستند و برترین مرجع در رابطه با تفسیر روحانی و عرفانی آن ها قرآن کریم و بعد از آن آراء حکیمان مسلمانی چون شیخ شهاب الدین سهرورد ، ی ابن عربی، نجم الدین کبری، نجم رازی و علاءالدوله سمنانی است. لذا هدف اصلی این رساله بررسی تاثیر اندیشه های این حکیمان در حوزهی معنا شناسی رنگ در نگارگری ایرانی- اسلامی و رابطهی آنها با مراتب وجودی در عالم عرفان و صفات جمالیه و جلالیه الهی است. در عالم نگارگری هنرمند مسلمان نگارگر از صورت مادی و جسمانی صرف رنگ رهایی می یابد و قدم به عرصه عرفان می گذارد، این جا است که هر رنگی برای او تبدیل به منزل و مقامی روحانی می گردد تا تصویری ایده آل از جهان سرمدی را به نمایش گذارد، براین اساس ابتدا با نگاهی تاریخی سیر تحول رنگ ها در نگارگری ایران از قرن هشتم تا قرن 11 قمری مورد بررسی قرار می گیرد و سپس نظریه های حکیمان اسلامی در مبحث معنا شناسی رنگ بررسی میشود و در پایان نگاره های هفت گنبد نظامی با رویکردی نماد شناسی و معنا شناسی بر پایه ی الگوهای عرفانی مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد، زیرا با توجه به یافتههای پژوهش همان گونه که در نظریه های عرفانی هر رنگی استعدادی از انوار الهی است در بیان هنرمند نگارگر مسلمان نیز رنگ ها جوهری دارند که سرنوشت وصل و اتصال و رهایی از غربت و وصول به قرب را در عالم مثالی می نمایانند.